2020 жылдың 20 қаңтарында Орталық аппаратта сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес тақырыбында жиналыс өткізілді
Жиналыс барысында заң бөлімінің басшысы Ж. О. Ибраевпен Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне мемлекеттік қызмет және сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы ҚР Президенті Қасым-Жомарт Тоқаевтың 2019 жылғы 28 қарашада қол қойған заңы туралы айтылды. Түзетулер дербес тәртіпті, бірінші басшылардың қол астындағылардың сыбайлас жемқорлық қылмыстарын жасаған кездегі жауапкершілігін арттыруға бағытталған. Мәселен, олар басшылардың - саяси мемлекеттік қызметшілердің - министрлердің, құрылым басшылары мен облыс әкімдерінің дербес жауапкершілігін белгілеу туралы норманы қамтиды. Елімізде сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимылдың жаңа кезеңі басталды. Тәуелсіз Қазақстан тарихында алғаш рет басшылардың өздерінің қол астындағылары үшін жауапкершілігі заңнамалық деңгейде бекітілген.
Тікелей бағыныштылар болып табылады:
1. министр үшін-оның орынбасарлары, жауапты хатшы не аппарат басшысы, облыстық бөлімшелердің басшылары;
2. облыс, республикалық маңызы бар қала, астана әкімі үшін – оның орынбасарлары, аппарат басшысы, аудан (облыстық маңызы бар қала) әкімі);
3. вице – министр үшін-өзі жетекшілік ететін ведомствоның немесе дербес құрылымдық бөлімшенің басшысы;
4. облыс әкімінің орынбасарлары үшін-жергілікті бюджеттен қаржыландырылатын, оларға жетекшілік ететін атқарушы органдардың басшылары;
5. аудан әкімі үшін-оның орынбасарлары, аппарат басшылары, жетекшілік ететін аудандық атқарушы органдардың басшылары, ауыл, кент, ауылдық округ әкімдері.
Жалпы заң жобасы Мемлекеттік қызметке түсуге, өтуге және тоқтатуға байланысты қоғамдық қатынастарды реттеуге бағытталған.
Құжат негізгі ұғымдарды ашып көрсетеді, ҚР Мемлекеттік қызмет қағидаттары, Мемлекеттік қызметшілердің құқықтық жағдайы мен мәртебесі, Мемлекеттік қызметке түсу шарттары мен өту тәртібі анықталады.
Сондай-ақ мемлекеттік қызмет істері жөніндегі уәкілетті органның құзыреті белгіленеді.
Мәселен, мемлекеттік органдар уәкілетті комиссияның шешімі бойынша ҚР Ұлттық қауіпсіздік органдарының арнайы тексеруден өткен шетелдік қызметкерлерді жұмысқа қабылдай алады, олармен еңбек қатынастарын ҚР еңбек заңнамасына сәйкес ресімдей алады.
Заң сондай-ақ мемлекеттік қызметке түсу және өту тәртібін, сондай-ақ құзыретті және конкурстық тәсілді регламенттейді. Ол 71 баптан тұрады.
Осылайша, мемлекеттік қызметке алғаш рет түсу үш кезеңді конкурстық іріктеу негізінде төменгі лауазымда жүзеге асырылады. Бірінші кезеңде үміткерлер заңнаманы білуге және құзыреттілігі бойынша тестілеуден өтеді. Екінші комиссия оның мемлекеттік қызмет құндылықтарына бейімділігіне баға береді. Үшінші Мемлекеттік орган кандидаттардың кәсіби білімі мен іскерлігін әңгімелесу арқылы бағалайды. Конкурстың табысты процесі үшін тәлімгерлерді бекіте отырып, 3 айдан 6 айға дейінгі сынақ мерзімі белгіленеді.
Сынақтан өтпеген жағдайда қызметші агенттікпен келісім бойынша жұмыстан босатылуға жатады. Мемлекеттік қызмет бойынша мансаптық ілгерілеу тек конкурстық негізде жүзеге асырылатын болады. Бұл құзырет қажет жұмыс өтілі төмен тұрған лауазымдарда қызмет атқарды.
Атап айтқанда, 8-бап жаңа тармақпен толықтырылады, оған сәйкес сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылық жасау тәуекелі жоғары мемлекеттік лауазымға орналасуға үміткер адамдар сыбайлас жемқорлыққа қарсы заңнаманың сақталуы тұрғысынан арнайы тексеруді қолдану мүмкіндігі туралы өзіне міндеттеме алады. Лауазымдар тізбесі мен тексеруді жүзеге асыру тетігін Үкімет айқындайтын болады.
Сондай-ақ жиналыс барысында сыбайлас жемқорлық қоғамның салауатты даму жолындағы елеулі кедергі, араласу мен жоюды талап ететін әлеуметтік зұлымдық болып табылатыны айтылды. Бірақ бұл жағымсыз құбылыспен тиімді күрес оның мәнін, пайда болудың нақты шарттарын және салдарын толық және нақты білмей мүмкін емес. Қоғамның осы құбылысқа теріс қабылдауын қалыптастыру және халықты сыбайлас жемқорлыққа қарсы ағарту адамгершілік және азаматтық тәрбиенің, құқықтық мәдениеттің, өзінің құқықтары мен қоғам алдындағы міндеттерін түсінудің ажырамас бөлігі болып табылуы тиіс.