Жаңалықтар for smartphone » Страница 223 » Қазавиаорманқорғау

2018 жылғы 15 маусымда "Жасыл алаң-2018" экологиялық-туристік слет –өтті

2018 жылғы 15 маусымда Катон-Қарағай МҰТП аумағында "Жасыл алаң-2018" экологиялық-туристік слет–өтті. Іс-шара , ерекше қорғалатын табиғи аумақтарда биоәртүрлілікті сақтауды қолдауға, халықтың экологиялық мәдениетін және аймақта экологиялық туризмді дамытуға бағытталған.

Осы іс-шаралар негізгі мақсаты: салауатты өмір салтын насихаттау, өртке қарсы жабдықтармен және мүкәммалмен пайдалануды оқыту, бастапқы туристік дағдыларға оқыту, экологиялық проблемаларға назар аударту, қатысушылардың тәжірибе алмасуы, халықтың назарын ерекше қорғалатын табиғи аумақтардағы мәселелеріне аудару болып табылады.

Өткен іс-шара аясындағы жарыстарда Катонқарағай МҰТП барлық филиалдары мен орманшылықтардың командалары және «Қазавиаорманқорғау» РМҚК Катон-Қарағай авиатобының, жалпы командалық есепте жүлделі екінші орынға иеленген, командасы қатысты.

Жарыс бағдарламасы бірнеше пәндер бойынша өтті:

1. 100-метрлік кедергілері бар жолақтан өту;

2. шартты өртті сөндіру;

3. толық жабдықтарымен және керек-жарақтармен марш-жүгіріс және т. б.

Белгілі болғандай, өрт сөндіру-құтқару (немесе басқаша - өрт сөндіру-қолданбалы) спорт бойындағы төзімділікті, ептілікті, қозғалыстар үйлестіруді дамытады.

Алайда өрт сөндірушілер-спортшылардың дағдыларын арттыру және оның үздігін таңдаудан басқа, жарыстар біріктіріп, рухына бейбіт және барабар бақталастыққа, салауатты өмір салтын сақтауға шақырады.

Жарыстарда жеткен жетістіктері үшін және салауатты өмір салтын белсенді насихаттауы үшін жарыстың үздік қатысушылары грамоталармен және сыйлықтармен марапатталды.

Бұл іс-шара көптеген қатысушыларды тартты және қазақстан жастарында жанды қызығушылық тудырды, әрбір қатысушынын өмірінде маңызды оқиға болды. Айта кету керек, салауатты өмір салтына, спортқа сұрау – қазіргі қазақстандық қоғамның дамуының бір оң үрдістерді.

2018 жылғы 12 маусымда Катон-Қарағай МҰТП аумағында өрт табылды

2018 жылғы 12 маусымда аумағында Берел орманшылығы аумағында өрт табылды. Катон-Қарағай авиатобының қызметкерлерінің және жер үсті өрт сөндіру қызметтерінің жаттыққан іс-әрекеттердің күшімен өрт шағын алаңда жойылды. Өрт себебі найзағай ұрысы. Өрт алаңы - 0,04 га.

2018 жылғы 7 маусымда Аю-сай шатқалында табиғи өрттерді сөндіру бойынша «ӨРТ-2018» тактикалық-арнайы жаттығу өтті

2018 жылғы 7 маусымда Іле-Алатау мемлекеттік ұлттық- табиғи паркінің Медеу филиалында табиғи өрттерді сөндіру бойынша «ӨРТ-2018» тактикалық-арнайы жаттығу өтті.

Өрт-тактикалық жаттығуға дейін, Алматы қаласы әкімінің орынбасары М. А. Дарибаевпен және Алматы қаласы ТЖД бастығы өртке қарсы қызмет генерал-майоры С. Г. Әубәкіровпен Алматы авиабөлімшесінің өртке қарсы техниканы, өрт сөндіру құралдары және жеке құрамның дайындығын тексеру тексеруі жүргізілді.

Оқу-жаттығу аңызы бойынша, Іле Алатауының таулы бөлігінде авиациямен күзету жүргізу кезінде, 11 сағат 20 минута Алматы авиабөлімшесінің ұшқыш – бақылаушысымен Аю-сай шатқалының аумағында өрт табылды.

"Алматы авиабөлімшесінің өртке қарсы техниканы, өрт сөндіру құралдары және жеке құрамның дайындығын тексеру"

Алматы авиабөлімшесінің ұшқыш – бақылаушысы «Қазавиаорманқорғау» РМҚК республикалық диспетчерлық қызметіне өрт туралы ақпаратты хабарлайды:

-" Медеу филиалында, Аю-сай шатқалының оңтүстік-шығыс беткейінде өрт шықты. Алаңы 2 га. Орман алабы өртенуде".

Ұшақта орнатылған дауыс зорайтқыштар көмегімен қауіпті жағдай туралы қауіпті аумағынан кетуге қажет болатынын демалушыларға хабарлау жүргізіледі.

«Partenavia ұшағы. ГригорийБеденко фотосұреті»

Өрт туралы ақпарат Алматы қаласы ТЖД і бірыңғай кезекшілік-диспетчерлік қызметіне және Алматы қаласының "ҚӨжәнеАҚЖ" ТЖД күшімен және құралдарымен жедел басқару Орталығының өрт байланысының орталық пунктіне беріледі.

Күшті жел және құрғақшылық ауа райы орман алқабы аумағында оттың жылдам таралуына ықпал етеді.

Өрт шығу жерге сыртқы аспадағы сутөгу құрылғымен Ми-8 және Ми-171 тікұшақтары келіп өрт ошағына көздеулі су тастауын жүргізеді.

«Сутөгу құрылғымен Ми-8 тікұшағы. Григорий Беденко фотосұреті»

Дабыл бойынша алғашқы жану орнына жететіндер Іле-Алатау МҰТП Медеу филиалы жердегі күзет жасақтары. Орманшылардың мобильді бригадалары жолтаңдамайтын көліктерімен жану ортасына қарай өтіп, онда аспалы өрт сөндіргішпен, шартылдақтар мен күректер көмегімен, жалынмен күреседі.

«Сутөгу құрылғымен Ми-171 тікұшағы өрт ошағына көздеулі су тастауын орындауда. Григорий Беденко фотосұреті»

Орманшылықтың өкілдеріне РЛО-М аспалы орман өрт сөндіргіштермен, ауаүрлегішімен жарақталған РМҚК "Қазавиаорманқорғау" Алматы авиабөлімшесінің өрт сөндіруші десантшылары көмекке келеді. Топ басқарушысы, авиациямен өрт сөндіру командасының нұсқаушысы Айсаров Анатолий Самохунович. Оның Қазавиаорманқорғаудағы жұмыс өтілі 1984 жылдан бастап есептеледі, оның артында 500-ден астам жойылған орман өрттері бар. Кіріспе алғаннан кейін, көмекке келген топ дереу күшіне енген апатымен "шайқасқа" түсті.

"Десантшы-өрт сөндіруші Щукин Г.Г. ауаүрлегіш көмегімен өрт ошағын арнайы көбікпен жабады"

Отты тежеу үшін, жанып жатқан аумақты периметрі бойынша арнайы көбіктен тұратын қорғаныш жолағымен жабады. Аспалы өрт сөндіргіштер көмегімен өрт сөндірушілер оттың таралуын тоқтатуға тырысады.

Орман алқабын асап, жалын таулар баурайы бойынша тез тарап, ТЖ аймағынан көшірілетін адамдарға жетіп қалды.

"Ми-8" тікұшағынан құтқарушылар мен кинологтарды десанттау жүргізіледі. Григорий Беденко фотосуреті."

Ми-8 тікұшағы көмегімен, құтқарушылар мен кинологтар жасақтарын зардап шеккендерге іздеу, алғашқы медициналық көмек көрсету және, оларды қауіпсіз аймаққа көшіру үшін көмекке жеткізіледі.

«Малинуа бельгиялық овчаркалары Григорий Беденко фотосуреті.»

11 сағат 45 минутта оқиға орнында жедел өрт сөндіру штабы құрылады, ол өрт жағдайы туралы мәліметтерді жинау, өңдеу және талдау жүргізеді, жауынгерлік учаскелерге күштер мен құралдарды ескереді және бөледі, сөндіру жоспарын әзірлейді.

Полиция қызметкерлері өрт аймағына рұқсат етілмеген кірудің болдырмау мақсатында, оқшаулау және өрт салдарын жою аймағын қоршауын жүзеге асырады.

"Өрт сөндіру автоцистернасы. Григорий Беденко фотосуреті."

Отты сөндіруге Алматы қаласы ТЖД "ҚӨжәнеАҚЖ" ММ, Алматы облысы ТЖД "ҚӨжәнеАҚЖ" ММ, №7 ӨСБ, №6 ӨСБ, күштері мен құралдары, Алматы Тазалық су себетін және жуатын машиналары тартылады. Өрт сөндіру бөлімшелері оттың таралуына жол бермей күшейтілген су шабуылын ұйымдастырады.

Алматы қ. құтқару қызметінің құтқарушылары зардап шеккен екі адамды табты, олар алғашқы медициналық көмек алу үшін апаттар медицинасы орталығының бригадасына тасымалданады.

"Қазавиаорманқорғау" РМҚК оңтүстік авиабөлімше командирі Жанат Мамбаев. Григорий Беденко фотосүреті"

12 сағат 30 минутта барлық учаскелерінде жанып тұрған өрт жиегін тоқтату орындалды, жекелеген өртену орындарының оқшаулау және бітіре сөндіру жұмыстары жүргізілуде. 13 сағат 00 минута барлық бағыттары бойынша шартты ошақтары сөндірілді.

Қосымша құралымдарды лагерде жинау хабарланады. Өрт сөндіру жедел штаб бастығы, өртті жою туралы хабарлайды.

«Алматы қ. әкімінің орынбасары Дарибаев М.А.»

Өрт-тактикалық оқу-жаттығу нәтижелері бойынша, барлық функционалдық топтар басшыларын тарта отырып, жедел штаб жиналысы өткізілді, онда оқу-жаттығу барысын талдау жасалып және қорытындылары шығарылды.

Оқу-жаттығуға барлығы 120-дан астам адам мен 20 бірлік арнайы техника, 2 тікұшақ, 1 ұшақ тартылды.

"Фотода оңнан-солға қарай: Алматы авиабөлімшесінің аға бақылаушы-ұшқышы, Алиев Т. Т., авиациямен өрт сөндіру командасының нұсқаушысы Айсаров А. С., Алматы авиабөлімшесі өрт сөндіруші-десантшылар"

Оқу-жаттығу ұйымдастырушылардың айтуынша, бұл іс-шаралар орман өрттерін сөндіру барынша жақындатылған шынайы жағдайында дағдыларын, барлық осы өрт кезінде туындауы мүмкін жағдайларды жою, барлық жедел қызметтердің өзара іс-қимыл қауіпсіздігін қамтамасыз ету және өрт сөндіру тәсілдерін дамыту үшін өткізіледі.

Шығыс Қазақстан маржаны зардап шекті

Жақында, атап айтқанда, 21 мамырда, аудан тұрғындарын (ШҚО Бородулиха ауданы) және семейліктердіСемей филиалының Краснокордон орманшылығының орман алқабындағы өрт туралы жаңалық алаңдатты. Бүкіл аудан бойынша түтіннің иісі сезілді, ал күлі 20 км алқабына қонды. Оқиға орнынан видео және фото Интернет желісі бойынша таратылып кеткен...

Бұл оқиғаның себебі отты абайсыз қолдану болды. Қатты ұйтқыған желге, жоғарғы тәсілімен таратылуына, жолдардың болмағанына, күрделі жер бедеріне (төбешіктер) байланысты өрт 200 га. астам - үлкен алаңды жалмады. Игіліке қарай, жел тұрғын үй секторы жағына қарай емес соққаны, оларды да ала кетер еді.

Өрт сөндіруге 250-ден астам адам, 50 техника бірлігі, екі тікұшақ МИ-2 және Өскемен қаласынан шақырылған сыртқы аспадағы сыйымдылығы 3000 л, сутөгу құрылғымен (СТҚ) бір МИ-8 тікүшағы тартылды.

Бірнеше рет суды батыс жиегіне ауадан тастаған нәтижесінде, өртті қоршап, тоқтату мүмкін болды.

Құрметті тұрғындар және ауданның қонақтары! Шығыс Қазақстанның маржаны - біздің борды бағалайық! Орманда болған кезде әлдеқайда мұқият болып, темекі шегпей, от жақпай және қоқысты қалдырмай! Өйткені жануарлар да, орман мекендеушілері де зардап шегеді. Өрт орнында жаңа ағаштар өсу үшін, кем дегенде, 15 жыл керек.

Александр Лебединский, аға ұшқыш-бақылаушы.

"Пульс района"газеті

Орманымыз сенімді қолда

Өрт – адамзаттың қас жауы. Әсіресе орман өрті – табиғатқа және мемлекетке орны толмас шығын әкеледі. Осыдан 6 жыл бұрынғы Медеу шатқалында болған тілсіз жау төтеншеліктермен қатар, тұрғындарды да әбден есеңгіреткен еді. Салдарынан қаншама гектар қарағай жойылып кетті. Болашақта осындай оқиғаларды болдырмау мақсатында Төтенше жағдайлар комитетінің тапсырмасымен түрлі шаралар өткізілуде. Осы орайда, жақында Шелек орман шаруашылығында өртке қарсы оқу- жаттығу ұйымдастырылды. Апат кезіндегі іс-әрекеттерді пысықтау мақсатында өткізілген шараға облыстық табиғи ресурстар басқармасы басшысының орынбасары Қанат Нүсіпбаев арнайы қатысып, орман шаруашылығы қызметкерлерінің дайындығын тексерді.

Қаіпсіздік мақсатында ұйымдастырылған арнайы шараға басқа аудандардың орман шаруашылығы өкілдері, «Қазавиаорманқорғау» мамандары, төтенше жағдайлар бөлімі өрт сөндіру қызметі және Асы, Шелек, Қаражота ауылдық округтерінен жиналған еріктілер тобы атсалысты. Оқу-жаттығудың семинарында сөз сөйлеген Шелек орман шаруашылығы мекемесінің басшысы Бекболат Алтаев өртке қарсы өткізілген іс-шаралар мен үгіт-насихаттар бойынша есеп беріп, орманның адам өмірі үшін маңыздылығын айтып өтті. Кейіннен, Шелек өрт сөндіру бөлімінің қызметкері орман өрті кезінде қандай нәрселерді ескеру керектігін түсіндіріп өтті. Сөзіне сүйенсек, алапат өртті сөндіруге шыққан техниканың кептеліс жасамай қозғалғаны маңызды. Сондай-ақ, өрт сөндірушілер желдің өтіне қарсы тұрмауы керек. Әрдайым, желдің бағытын анықтап отыру – өте маңызды.

Шара барысында жоғарыда аталған өртке қарсы-құрал жабдықтарды, тенхникаларды аралап көрген Қанат Нүсіпбаев мамандармен тілдесіп, дайындықтарына көңіл бөлді. Әсіресе, еріктілердің қауіпсіздігін ерекше атап өтті:

– Бүгін еріктілер тобы оқу-жаттығуға келіп отыр. Егер өрт орын алған жайғдайда бұл азаматтар үстеріндегі киімдерімен өрт сөндіре алмайды.

Синтетикадан және басқа да отқа тез тұтанатын матадан жасалған киімдер апат кезінде адамның өміріне қауіп туғызады. Сондықтан, округ әкімдері осы адамдарды арнайы киімдермен, құрал-жабдықтармен қамтамасыз ету керек.

Өздеріңізде бюджет бар, осы мәселені қарастырарсыздар – деп әкімдерге ұсыныс жасады.

Жиналыстан соң арнайы қонақтар мен бақылаушылар өрт болатын аумақтағы штабқа аттанды. Арнайы дайындалған бірнеше жерге өрт қойылды. Дабыл соғылып, белгілі аймақта өрт оқиғасы тіркелгендігі жөнінде хабар берілді. Санаулы уақытта жеткен техника мен мамандар қызыл жалынды сөндіруге бірден кірісіп кетті. Алдымен тілсіз жау бағыт алған жақты трактормен жыртып, оттың келесі бетке өтуіне кедергі жасалды. Көзді ашып-жұмғанша сақадай-сай техника апаттың алдын алды. Барлығы шынай түрде болды. Тіпті, оқу-жаттығуға тікұшақ келуі керек болған. Белгілі себептермен қатыса алмады.

Алайда, шынайы өрт болған жағдайда, тікұшақтар техника бара алмайтын жерлерде жұмыс жасайтындығын айтты «Қазавиаорманқорғау» мекемесінің аға ұшқыш-бақылаушысы Талғат Алиев: – Бүгінде облыс бойынша 2 тікұшақ таулы, орманды аймақтарды бақылайды және апат кезінде сол жерлерге құтқарушылар мен өрт сөндірушілерді тасиды. Отты сөндіруге де атсалысады. Сондай-ақ, осы айдың аяғында мекемеміз 2 патрульдеу ұшағымен толығады. Қазір келісім-шарт жасалуда – дейді.

Жалпы оқу-жаттығу жоғары дәрежеде өтті. Мамандар да, техникалар да өздерінің мүмкіндіктерін көрсетіп, апат жағдайында қалай әрекет ету керектігін пысықтады. Облыстан арнайы келген Қанат Нүсіпбаев та көңілі толатындығын жеткізді. Сонымен бірге, өзінің ұсыныстары мен ескертулерін айтты. Аумағы 117 мың гектардан асатын орман шаруашылығында 2 өрт сөндіру станциясы, 14 өрт сөндіруші маман, 2 өрт сөндіру көлігі үздіксіз жұмыс істейді. Сонымен қатар, мамандар су бүркігіштер, сусорғыш насостар, бензинді аралар, тракторлармен қамтылған.

– Орман өрті – абайсыз жағылған от, сөнбей қалған шоқ және темекі тұқылынан тұтанады. Кей жағдайларда найзағайдың түсуінен де орын алып жатады. Осындай жағдайлардың барлығына мекеме қызметкерлері әрдайым сақадай сай. Құдай бетін арылсын, егер өрт оқиғасы тіркелсе, мамандар мен техника жеткілікті – дейді Бекболат Алтаев. Айтуынша, тәжірибе көрсеткендей орманшылар өртті орман қорына жеткізбеу үшін белгіленген аумақтан тыс жердегі дала өрттерін сөндіруге мәжбүр. Аталған жағдайлар былтыр Алғабас және Таусүгір аумақтарында болған. Апат салдарынан, 600 гектардан астам жер күлге айналған. Абырой болғанда, орманшылыққа бірнеше шақырым алғанда тілсіз жау ауыздықталған.

Сардарбек НҰРАДИН.

ЕҢБЕКШІҚАЗАҚ ГАЗЕТІ

Катон-Қарағай ұлттық паркінде (Оңтүстік Алтай) сирек кездесетін құстардың табылуы (1 бөлім)

Владимир Михайлович Воробьёв

Қазавиаорманқорғау РМҚМ Катон-Қарағай авиатобы,

Шығыс-Қазақстан облысы, Қазақстан

Орыс орнитологиялық журналы 2018 ж.

Катон-Қарағай ұлттық паркінің орнитофаунасы қазырғы кезде жақсы зерттелген, бұнда 277 құстардың түрі белгілі (Стариков 2006). Осы ұлттық парк аумағында менімен бакылау және фототүсіру ақырғы он жыл жыл бойы өткізіледі. Көбінесе зертту аудыны Буқтырма өзенінің орта ағымы және Катон-Қарағай маңындағы Сарымсақты төбенің бөктерінде орын алады.Төменде құстардың 22 түрімен ең қызықты кезесуі келтірілген, оның 9 бұнда бірінші рет белгіленген. Барлық табылулар www.birds.kz. сайтында фотосұреттермен нақтыланған.

Гуменник Anser fabalis middendorfii. Бұл қаз соңғы тексеруде (Стариков 2006) сипатталған аумағында көрсетілмейді және жақын жерлерде гуменник және сухоноса Anser cygnoides буданның кездесулері Марқакөл көлінде (Березовиков, Алексеев 2013) болып табылған.

Бұқтырма өзенінде Куроферма шатқалында 2015жылғы 12 сәуірінде 2 гуменник кездестірілді, 2015 жылғы 19 сәуірде– 9, 2016 жылғы 15 наурызда – 5 және, 2017 жылғы 22-сәуірде – 2 (сур. 1 және 2). Гуменник шағын бөлігінің көші-қон жолы бұл жерде өтеді деп болжауға болады.

Сұңқылдақ аққу Cygnus сygnus. Ұлттық паркке өткелі түрі ретінде көрсетілген, ХХ ғасырдың басында Марқакөл көлінде ұя салатын құстар екендігі белгілі болған(Стариков 2006). 1977 жылдың шілдесінде екі сұңқылдақ Қара-Кабада байқалған (Березовиков, Самусев 1998). Менімен бұл аққу Кобентау шатқалындағы сазды көлдеұясында 4 балапандардың аман-есен өсіріген кезінде табылды. Құстар 2015 жылдың 24 және 31 мамырында, 2015 жылдың 4 маусымында және 16 қыркүйегінде фотосуретке түсірілген (сур.3-5).

Луток (үйрек) Mergellus albellus. Сирек кездесетін өткелі түрі ретінде белгілі (Стариков 2006), бірақ Бұқтырма бойында жазда лутокты кездесулері ықтимал туралы Н.Я. Яблонскийдің ХХ ғасырдың басындағы деректері бар. Жақын белгілі ұялау орындары болып Қара Ертіс өзенінің бойы табылады (Гаврилов 1999). 2017 жылғы 23 маусымда Өрел ауылы маңындағы шалшық көлде еркегі кездестірілді(сур. 6).

Бақалтақ қыран Hieraaetus pennatus. Сирек кездесетін келіп-кетер түрі ретінде көрсетілген, ұя салатындығы болжамдалынатын (Стариков 2006). 2016 жылдың 5 шілдесінде Сухая речка шатқалында Катон-Қарағай ауылының маңында бірнеше күн жастағы 2 балапан бар ұйя табылды. Ұя балқарағай бүйір тармақтарында биіктігі 4 м болған.

Жалғасы - келесі жарияланымдарда...

2018 жылдың 23 сәуірінде Пихтовский ММ-ге қаупі өрт табылып жойылды

2018 жылдың 23 сәуірінде Риддер қ. мемлекеттік қоры жерлерде Кедровский орман шаруашылығының 1 кварталына , Пихтовский ММ-не өрт қаупі табылды. Апаттың тез таралуына (15 м/с) күшті жел себепші болды. Риддер авиатобының қызметкерлерінің жаттыққан іс-әрекеттерінің күшімен өрт Мемлекеттік орман қорының маңында тоқтатылды. Өрт алаңы – 3га.

2018 жылғы 16 сәуірде "Марқакөл орман шаруашылығы" КММ және Марқакөл МТҚ қызметкерлерімен теориялық сабақтар жүргізілді

2018 жылғы 16 сәуірде Шығыс авиабуынының өндіріс-ұшу қызметінің инспекторы В.П.Санаровпен" Марқакөл орман шаруашылығы" КММ және Марқакөл МТҚ қызметкерлерімен теориялық сабақтар жүргізілді. Сабақтардың мақсаты келесі сұрақтарды пысықтау болып табылады:

- орман өрттерді сөндіру кезінде авиациалық және жердегі орман қорғау арасындағы өзара іс-қимылдары;

- әуе кемесімен радиоалмасуды жүргізу;

- әуе кемесінің қатысуымен өртті оқшаулау және жою кезінде техника қауіпсіздігі.

Оқытудан кейін мемлекеттік орман иеленушілердің өрт қауіпі маусымына дайындау мәселелері бойынша кеңес өткізілді. Мәселелерді талқылау барысында бір жалпы міндет бөлінген – орман өртін сөндіруде қатысатын барлық құрылымдардың өзара нақты іс-қимылы.

Қарқаралы авиатобымен орманавиация жұмыстарының басталуы

2018 жылдың 16 сәүірінде Қарқаралы авиатобы Қарқаралы Мемлекеттік Ұлттық Табиғи Парк (әрі қарай – ҚМҰТП) басшылығымен бірге қорғалатын аймақты бірінші рет ұшып бақылауынорындады. Авиабақылау кезінде кордондардың нөмірлеуі өткізілді, сонымен қатар ҚМҰТП инспекторларымен және орманшылықтарымен радиобайланыс өткізілді. Жанып жатқан өрт ошақтарын оқшаулау кезінде тірек желісі болып және төменгі өрттің тарауына бөгет болатын өрткеқарсы жолдардың жәй-күйін тексеру жүргізілді. Орман өрттерінің пайда болуының және тарауының алдын алу мақсатында бақылаулы өртеу өткізуін бастау жағыдайы нақтыланды. Мемлекеттік орман қорының аумағын және оған іргелес мемлекеттік қоры жерлерін тексеру кезінде үнемі авиабақылауын бастау қажеттілігі анықталды.